Tekst dotyczy projektu Ordynacji podatkowej w wersji z dnia 11 września 2018 r.

Większość podatników interesuje się zagadnieniem przedawnienia zobowiązań podatkowych. Dzieje się tak szczególnie wówczas, gdy organy podatkowe wszczynają kontrolę podatkową lub postępowanie podatkowe. Projekt Ordynacji podatkowej na nowo reguluje to zagadnienie. Podstawowa zmiana w tym zakresie obejmuje nie tylko kwestie szczegółowe, ale całkowitą przebudowę modelu przedawnienia.

O terminach przedawnienia obowiązujących obecnie na podstawie Ordynacji podatkowej z 1997 roku możesz przeczytać w tym wpisie: Przedawnienie w prawie podatkowym.

Nowa konstrukcja przedawnienia

Projektowana regulacja opiera się na założeniu ujednolicenia terminów przedawnienia dla wszystkich zobowiązań podatkowych. Te same terminy będą miały zastosowanie do zobowiązań powstających z mocy prawa oraz do zobowiązań powstających w drodze doręczenia decyzji podatkowej.

W nowym modelu wyróżniono dwa rodzaje terminów przedawnienia: przedawnienie wymiaru i przedawnienie poboru.

Pierwszy termin limituje czas, w którym organy mogą doręczyć podatnikowi decyzję wymiarową. Decyzja wymiarowa oznacza zarówno decyzję ustalającą jak i określającą wysokość zobowiązania podatkowego (art. 13 pkt 1). W przypadku zobowiązań podatkowych powstających przez doręczenie decyzji oznacza to zatem czas, na podjęcie wobec podatnika działań prowadzących do powstania zobowiązania. W przypadku zobowiązań powstających z mocy prawa, jest to czas na ewentualne określenie prawidłowej wysokości zobowiązania podatkowego.

Drugi termin limituje natomiast czas na wyegzekwowanie podatku przez organy podatkowe.

W świetle projektowanych przepisów, podatnik jest uprawniony do stabilizacji stosunków prawnych przez przedawnienie. Możliwość przedawnienia zobowiązania ma zatem stanowić jedno z jego podstawowych uprawnień.

Długość terminów przedawnienia

Termin przedawnienia wymiaru co do zasady będzie wynosił 3 lata. W odniesieniu do niektórych zobowiązań projekt ustawy wprowadza termin 5 lat. Dłuższy termin dotyczy m. in.: podatku VAT, podatku akcyzowego i podatku CIT. Termin ten z pewnymi wyjątkami obejmie również podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT). Wyjątkiem będzie podatek PIT obliczany na zasadach ogólnych (wg skali podatkowej) wyłącznie od przychodów ze stosunku pracy, działalności wykonywanej osobiście i odpłatnego zbycia majątku (precyzyjnie chodzi o źródła przychodu z art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 8 ustawy o PIT).

Termin przedawnienia poboru będzie natomiast wynosił 5 lat.

Nowy sposób liczenia terminów

Sposób powstania zobowiązania podatkowego będzie rzutował na określenie dnia, od którego należy liczyć bieg terminu przedawnienia wymiaru.

W przypadku zobowiązań powstających z mocy prawa, będzie to dzień, w którym upłynął termin płatności podatku wynikający z przepisów. W przypadku zobowiązań powstających w drodze doręczenia decyzji, będzie to dzień, w którym powstał obowiązek podatkowy. W świetle projektowanych regulacji, wspomniany obowiązek powstanie z chwilą zaistnienia zdarzenia określonego w ustawach podatkowych (art. 3). W praktyce chodzi o takie zdarzenie, które prowadzi do konieczności zapłaty podatku (np. sprzedaż prywatnego samochodu).

Bieg terminu przedawnienia poboru rozpoczynał się będzie natomiast w dniu, w którym upłynął termin przedawnienia wymiaru (art. 175).

Bieg powyższych terminów ma zatem charakter sekwencyjny. Zawsze termin przedawnienia wymiaru kończy swój bieg przed rozpoczęciem terminu przedawnienia poboru.

Okoliczności przerywające i zawieszające bieg terminu przedawnienia

W projekcie uporządkowano również okoliczności przerywające i zawieszające bieg terminu przedawnienia. W szczególności określono niezależne katalogi tych okoliczności dotyczące przedawnienia wymiaru i przedawnienia poboru. Projekt opiera się na założeniu, że zdarzenia nie mające związku z wymiarem nie powinny wpływać na przedłużenie terminu przedawnienia prawa do wymiaru.

Przykład
W myśl powyższego założenia wyeliminowano podstawę do zawieszenia postępowania podatkowego w postaci wszczęcia postępowania karnego skarbowego. Autorzy projektu słusznie zauważyli, że postępowanie karne skarbowe jest wtórne wobec postępowania podatkowego. Możliwość zastosowania norm prawa karnego skarbowego – w kontekście prawa podatkowego – najczęściej zależy bowiem od ustaleń poczynionych w toku postępowania podatkowego.

Przepisy zawarte w projekcie limitują do 5 lat maksymalny czas przedłużenia terminu przedawnienia na skutek jego zawieszenia.