Przepisy ustawy o PIT przewidują konieczność opodatkowania odpłatnego zbycia nieruchomości, jeżeli została ona sprzedana wcześniej niż przed upływem 5 lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło nabycie. Jedynym sposobem uwolnienia się od opodatkowania jest przeznaczenie pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości na własne cele mieszkaniowe. Co jednak w przypadku, gdy własność nieruchomości zostanie przeniesiona na bank będący wierzycielem hipotecznym w zamian za zwolnienie z długu?
Z pytaniem we wniosku o interpretację indywidualną zwróciła się podatniczka, która w drodze darowizny otrzymała nieruchomość obciążoną hipoteką na rzecz banku zabezpieczającą zaciągnięty przez darczyńców kredyt. Kobieta po roku, w zamian za zwolnienie z długu, postanowiła przenieść na bank własność nieruchomości w drodze tzw. świadczenia w miejsce wykonania. Zadała pytanie, czy taki sposób spłaty długu jest równoznaczny z odpłatnym zbyciem nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o PIT, co spowodowałoby konieczność opodatkowania transakcji.
Fiskus odpowiedział twierdząco na to pytanie. Jego zdaniem podatniczka uzyskała wymierną korzyść majątkową w postaci zmniejszenia zobowiązań. W ocenie organu skoro podatniczka nie musiała już spłacać długu wynikającego z kredytu, to została wzbogacona, co świadczy o odpłatnym charakterze takiego przeniesienia własności.
Sądy obu instancji były jednak innego zdania i przyznały rację podatniczce. Przyrównały sytuację do spłaty pożyczki, która jest neutralna dla opodatkowania podatkiem dochodowym. Skoro przysporzenia majątkowego nie rodzi sama spłata długu pieniężnego, przysporzenia takiego nie może też rodzić spełnienie świadczenia rzeczowego w celu spłaty tego długu, a utożsamianie takiej czynności z odpłatnym zbyciem nieruchomości stanowi niewłaściwą interpretację przepisów podatkowych.NSA zauważył, że w sprawie nie dochodzi do odpłatnego zbycia nieruchomości, bowiem w rezultacie przeprowadzonej czynności po stronie podmiotu wyzbywającego się prawa własności nieruchomości nie wzrasta wartość aktywów, a jedynie ulega zmianie ich rodzaj i struktura.
Takie stanowisko wpisuje się w dotychczasową linię orzeczniczą sądów, zgodnie z którą nie stanowi przysporzenia spełnienie zobowiązania w innej formie niż pierwotnie określona (tj. w formie innej niż pieniężna).
Opracowano na podstawie:
Wyrok NSA z 9 lipca 2020 r., sygn. akt II FSK 1196/18
