Jedną z bardziej kontrowersyjnych zmian wprowadzanych w ramach tzw. programu „Polski Ład” jest modyfikacja zasad rozliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zmianie ulega zarówno mechanizm ustalania wysokości tej składki jak i jej wpływ na obciążenie podatkowe przedsiębiorców. Projekt po konsultacjach w dniu 8.9.2021 r. trafił do Sejmu. Jakie zmiany dotyczące składki zdrowotnej uwzględniono ostatecznie w projekcie?

Uwaga

Opracowanie według stanu projektu na dzień 13.09.2021 r.

Jeżeli projekt w kształcie na dzień 13.09.2021 r. wjedzie w życie:

• Składka na ubezpieczenie zdrowotne wyniesie 4,9% dochodu przedsiębiorcy opodatkowującego swoje dochody podatkiem liniowym (19%).
• Składka na ubezpieczenie zdrowotne pozostałych przedsiębiorców – w tym przedsiębiorców opodatkowanych wg skali – będzie wynosić 9%, ale liczona będzie on wysokości dochodu (przychodu).
• Składkę na ubezpieczenie zdrowotne będą płacić również osoby pełniące funkcje na podstawie powołania i pobierające z tego tytułu wynagrodzenie.

Jak jest obecnie?

Obecnie składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy jej wymiaru. Składkę w takiej wysokości opłacają m. in przedsiębiorcy niezależnie od formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej. Wysokość składki jest niezależna od wysokości przychodu bądź dochodu przedsiębiorcy. Składki na ubezpieczenie zdrowotne nie opłacają osoby pełniące funkcje na podstawie aktu powołania i pobierające z tego tytułu wynagrodzenie (np. wielu członków zarządów spółek kapitałowych). 

Obecnie znaczną część zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne można odliczyć od podatku dochodowego, a tym samym zmniejsza ona realne obciążenie podatkowe przedsiębiorcy.

Jakie zmiany przewidziano w złożonym projekcie?

Przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym

Planowane zmiany zakładają, że wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców opodatkowujących dochody podatkiem liniowym będzie uzależniona od wysokości dochodu przedsiębiorcy rozumianego jako różnica między przychodem podatkowym a kosztami uzyskania przychodu. Tak rozumiany dochód będzie stanowił podstawę wymiaru składki. Wysokość składki wprowadzona ostatecznie w projekcie to 4,9% podstawy wymiaru. Jednocześnie wyłączona ma być możliwość odliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku. Oznacza to nie tylko wzrost obciążeń z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne, ale również wzrost realnych ciężarów podatkowych(zwiększeniu ulegnie realna stopa procentowa podatku dochodowego). Z tego powodu w mediach często mówi się o likwidacji podatku liniowego (chociaż sam podatek liniowy jako forma opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej nie będzie formalnie zlikwidowany).

Nowe zasady rozliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne będą dotyczyć również podatników korzystających z preferencji IP BOX. 

Podstawa wymiaru składki nie będzie mogła być jednak niższa kwota odpowiadająca 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu pierwszego stycznia danego roku.

Przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych (wg skali: 17%/32%)

Roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą opłacających podatek dochodowy na zasadach ogólnych, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej nie będzie mogła być niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu pierwszego stycznia danego roku.

Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych pozostanie na poziomie 9% podstawy opodatkowania. Realnie wysokość składki ulegnie jednak odczuwalnemu podwyższeniu. 

Przedsiębiorcy opodatkowani tzw. ryczałtem ewidencjonowanym

W przypadku „ryczałtowców” podstawa wymiaru 9% składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie zależała od wysokości przychodu:

1. dla przychodu niższego niż 60 000 złotych: podstawą wymiaru będzie iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” (na rok 2021 jest to kwota 5 774,13 złotych),
2. dla przychodu pomiędzy 60 000 złotych a 300 000 złotych: podstawą wymiaru będzie iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i 100% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia o którym mowa w pkt. 1,
3. dla przychodu powyżej 300 000 złotych: podstawą wymiaru będzie iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia o którym mowa w pkt. 1.

Przychody przed obliczeniem składki będą podlegały pomniejszeniu o kwoty opłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu. Istotna będzie wysokość przychodu osiągnięta w czwartym kwartale roku poprzedniego.

Przedsiębiorcy opodatkowani w formie karty podatkowej

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą, które stosują opodatkowanie w formie karty podatkowej, będzie stanowić kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu pierwszego stycznia danego roku.

Jednocześnie jednak projekt przewiduje, że z karty podatkowej będą mogli nadal korzystać tylko podatnicy opodatkowaniu na takich zasadach w dniu 31.12.2021 r. Po tej dacie nie będzie można „przejść” na kartę podatkową.

Osoby pobierające wynagrodzenie na podstawie powołania 

Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne obejmie również osoby pełniące funkcje na podstawie aktu powołania (w tym członków zarządów spółek kapitałowych).