Podatnicy osiągający dochody w różnych państwach stają przed problemem jakim jest ryzyko podwójnego opodatkowania. Państwo którego są rezydentem podatkowym co do zasady opodatkowuje wszystkie osiągane dochody, niezależnie od tego gdzie zostały osiągnięte. Jednocześnie państwo w którym położone jest źródło dochodów również może w tym zakresie dochody te opodatkować. Żeby uniknąć podwójnego opodatkowania, należy zastosować właściwą metodę unikania podwójnego opodatkowania.
Jak ustalić właściwą metodę unikania podwójnego opodatkowania?
Punktem wyjścia do ustalenia właściwej metody unikania podwójnego opodatkowania jest ustalenie kraju rezydencji.
Zobacz Jak ustalić rezydencję podatkową?
Następnie należy zweryfikować, czy z państwem innym niż kraj rezydencji (a w którym osiągany jest dochód) zawarta została umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania. Wykaz umów unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę jest dostępny na stronie Ministerstwa Finansów (zobacz wykaz umów). Jeżeli umowa została zawarta, z umowy tej będzie wynikała właściwa metoda unikania podwójnego opodatkowania (odrębną kwestią pozostaje natomiast umiejętność odczytania z treści umowy jaka metoda powinna znaleźć zastosowanie – umowy nie posługują się bowiem skróconymi nazwami podanymi dalej).
Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie są jednak zawarte ze wszystkimi państwami. Jak zatem ustalić metodę unikania podwójnego opodatkowania, jeżeli z danym państwem nie zawarto takiej umowy? W takim przypadku zastosowanie znajduje metoda określona w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych lub ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z właściwymi przepisami w takiej sytuacji należy zastosować metodę proporcjonalnego odliczenia.
Jakie metody unikania podwójnego opodatkowania mogą mieć zastosowanie?
W uproszczeniu możemy wyróżnić dwie metody unikania podwójnego opodatkowania, które mogą być potencjalne zastosowanie:
- metodę wyłączenia z progresją oraz
- metodę proporcjonalnego odliczenia (umowa ta ma zastosowanie również w przypadku państw, z którymi nie zawarto umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania).
Istnieje więcej metod, jednak dwie wskazane wyżej stosowane są w polskich umowach. Zastosowanie którykolwiek z metod unikania podwójnego opodatkowania ma wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego płaconego w kraju rezydencji. Oznacza to, że zastosowanie jednej z metod może być mniej lub bardziej korzystne dla podatnika. Metody są jednak wiążąco określone w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania, a podatnik nie może dokonać dowolnego wyboru metody bardziej dla siebie korzystnej.
Metoda wyłączenia z progresją
W przypadku metody wyłączenia z progresją (exemption with progression) podatnik płaci podatek dochodowy w kraju rezydencji tylko od dochodu osiągniętego w tym kraju, ale stawka podatkowa ustalana jest z uwzględnieniem dochodu osiągniętego za granicą. Dochód osiągnięty zagranicą nie jest zatem opodatkowany w kraju rezydencji, ale wypływa na wysokość zobowiązania podatkowego w kraju rezydencji (o ile osiągnięto w nim dochód). Jeżeli w kraju rezydencji nie został osiągnięty żaden dochód, to nie powstanie również zobowiązanie podatkowe w kraju rezydencji (nie ma konieczności składania zeznania podatkowego).Algorytm rozliczenia wygląda następująco:
- Obliczenie podatku według skali podatkowej od sumy dochodów osiągniętych w Polsce i zagranicą.
- Obliczenie właściwej stopy procentowej podatku do sumy dochodów.
- Zastosowanie ustalonej w pkt. 2 stopy procentowej do dochodu osiągniętego w kraju.
Przykład:Podatnik osiągnął w Polsce (kraj rezydencji) dochód w wysokości 80.000,- złotych. Dochód zagraniczny podatnika (w kraju stosującym metodę wyłączenia z progresją) wynosi 50.000,- złotych. Tym samym:
- Suma dochodów to 130.000,- złotych. Podatek dochodowy według skali na rok 2021 to 28.770,80 złotych.
- Właściwa stopa procentowa to 22% (28.770,80 / 130.000,-).
- Podatek do zapłaty to 80.000,- * 0,22 = 17.600,- złotych (gdyby podatnik nie osiągnął dochodu za granicą, zapłaciłby od dochodu w kraju rezydencji 13.074,88 złotych).
Metoda proporcjonalnego odliczenia
Metoda proporcjonalnego odliczenia (zwana też metodą zwykłego kredytu podatkowego – ordinary credit) polega na odliczeniu od podatku zapłaconego w kraju rezydencji kwoty podatku zapłaconego innym państwie. Kwota odliczenia podatku zapłaconego w państwie źródła nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego od sumy dochodów, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie źródła.Algorytm rozliczenia wygląda następująco:
- Obliczenie podatku według skali podatkowej od sumy dochodów osiągniętych w Polsce i zagranicą.
- Obliczenie limitu odliczenia (tak zwanego limitu kredytu podatkowego). W tym celu należy obliczyć iloczyn podatku po całego dochodu (pkt. 1) i ilorazu dochodu zagranicznego oraz sumy dochodów.
- Obliczenie podatku w kraju rezydencji o kwotę podatku zapłaconego za granicą w granicach ustalonego limitu.
Uwaga: w tej metodzie można odliczyć tylko taki podatek, który został rzeczywiście zapłacony w państwie źródła, a nie tylko obliczony.Przykład:Podatnik osiągnął w Polsce (kraj rezydencji) dochód w wysokości 80.000,- złotych. Dochód zagraniczny podatnika (w kraju stosującym metodę wyłączenia z progresją) wynosi 50.000,- złotych. Tym samym:
- Suma dochodów to 130.000,- złotych. Podatek dochodowy według skali na rok 2021 to 28.770,80 złotych.
- Limit kredytu to 28.770,80 * (50.000,- / 130.000,-) = 11.065,69 złotych
- Jeżeli podatnik zapłacił za granicą podatek niższy niż (w przeliczeniu) 11.065,69 złotych, będzie mógł odliczyć całą tą kwotę od podatku w Polsce. Jeżeli zapłacił więcej – odliczy tylko kwotę 11.065,69 złotych.
Do jakich podatków ma zastosowanie umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania?
Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania mają zastosowanie w uproszczeniu wyłącznie do podatków dochodowych. Dotyczą one zatem PIT oraz CIT.Umowy te nie wyeliminują zatem podwójnego opodatkowania występującego potencjalnie w przypadku innych podatków. Dotyczy to w szczególności podatku od spadków i darowizn, który w szczególnych przypadkach może być zapłacony przez podatnika w dwóch państwach. Istnieją jednak nieliczne wyjątki, w których umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania dotyczy również podatku od spadków i darowizn.
Jak uwzględnić dochody osiągane za granicą w rocznym rozliczeniu podatkowym polskiego rezydenta?
Dochody osiągane za granicą powinny być uwzględnione w we właściwej części PIT 36, a także w załączniku PIT/ZG. Istotne jest też dokonanie prawidłowego przeliczenia kwoty podatków i dochodów z waluty obcej na walutę kraju rezydencji. Należy zastosować właściwy kurs dla każdego osiągniętego dochodu.
