Artykuł został zaktualizowany w maju 2019 roku.
Jedne najczęstszych wątpliwości związanych z rozwodem i podziałem małżeńskiego majątku wspólnego dotyczą następstw rozwiązania małżeństwa dla zawartej umowy kredytu. Często dotyczy to przypadku, gdy małżonkowie wspólnie zaciągnęli kredyt na zakup mieszkania, z którego nie będą już wspólnie korzystać.
Rozwód i podział majątku a kredyt
Ani wyrok orzekający rozwód, ani sądowy podział majątku nie wywierają formalnie żadnego skutku dla zobowiązań kredytowych. Oznacza to, że zarówno po rozwodzie jak i po późniejszym sądowym zniesieniu wspólności majątku małżeńskiego nadal obie strony zobowiązane są do spłaty zaciągniętego kredytu bez żadnych zmian. Nawet wówczas, gdy zakupione za środki z kredytu mieszkanie zostało przyznane w całości jednemu z byłych małżonków.
Takie stwierdzenie bywa zaskoczeniem dla stron. Zaskoczenie to wydaje się być wynikiem tego, że pozostający często w konflikcie małżonkowie postrzegają kredyt wyłącznie jako swoje własne zobowiązanie. Małżonkowie zapominają o tym, że podstawą udzielenia kredytu była umowa, której stroną jest również podmiot trzeci – bank. Bank będąc stroną umowy kredytu ma prawo oczekiwać wykonania zawartej umowy niezmiennie na takich warunkach, jakie zostały wspólnie uzgodnione. Sąd – również w ramach podziału majątku – nie może zmienić warunków umowy zawartej przez bank, który przecież nie jest stroną ani sprawy rozwodowej, ani sprawy o podział majątku. Z tego powodu w sprawach o podział majątku sąd dzieli tylko aktywa, a nie dzieli długów. Dzielenie długów wiązałoby się z ingerencją w zobowiązania, których stroną są osoby trzecie. Dotyczy to nie tylko kredytu, ale też wszelkich innych wspólnych zobowiązań małżonków (np. pożyczek).
W uchwale podjętej w lutym 2019 roku Sąd Najwyższy uznał, że były małżonek może domagać się rozliczenia kredytu na mieszkanie, który spłacił po rozstaniu (uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2019 roku, III CZP 30/18).
Rozliczenie kredytu po rozwodzie
Uregulowanie kwestii związanych z kredytem po rozwodzie wymaga zatem wypracowania przez małżonków odpowiedniego porozumienia. Najczęściej celem małżonków jest to, aby spłatę kredytu przejął samodzielnie ten małżonek, który przejmuje nieruchomość (lub inny majątek) zakupiony za środki z kredytu.
Zwolnienie z długu jednego z kredytobiorców
Osiągnięcie powyższego skutku wymaga od małżonka zwalnianego dwóch oświadczeń. Po pierwsze, w jego interesie leży to, aby bank (kredytodawca) złożył oświadczenie o zwolnieniu go z długu. Wymaga to podpisania aneksu do umowy kredytu. Po drugie, pełne zabezpieczenie interesów tego małżonka wymaga jeszcze jednego oświadczenia. Również były małżonek powinien bowiem oświadczyć, że zwalnia go z obowiązku partycypowania w spłacie kredytu. Zwolnienie z obowiązku spłaty kredytu przez bank nie skutkuje bowiem zwolnieniem kredytobiorcy z obowiązku rozliczenia się ze współkredytobiorcą. Wynika to z przepisu art. 373 Kodeksu cywilnego.
Art. 373 Kodeksu cywilnego
Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników.
W związku z powyższym, jeżeli małżonek uzyska zwolnienie tylko od banku, nadal współkredytobiorca będzie mógł domagać się od niego zwrotu odpowiedniej części płaconych przez siebie rat. Jeżeli natomiast zwolnienia udzieli tylko współkredytobiorca, wówczas bank nadal może egzekwować spłatę kredytu od wszystkich kredytobiorców.
Inne rozwiązania
Poza zwolnieniem z długu, małżonkowie mogą poszukiwać również innych form rozliczenia łączącego ich kredytu. W niektórych przypadkach rozwiązaniem może być np. sprzedaż majątku zakupionego za środki z kredytu z przeznaczeniem uzyskanej ceny na spłatę tego kredytu. Możliwe są różne rozwiązania, które zawsze warto skonsultować uwzględniając również aspekt podatkowy.
Adwokat Michał Stawiński świadczy usługi prawne w sprawach z zakresu prawa rodzinnego, w tym prowadzi sprawy rozwodowe i o podział majątku. W celu uzyskania pomocy prawnej skontaktuj się przy pomocy formularza kontaktowego lub telefonicznie (tel. 796 230 136).
