Od 1 stycznia 2019 roku przedsiębiorcy osiągający niskie przychody będą mogli opłacać preferencyjne (niższe) składki ZUS na ubezpieczenia społeczne. Nowe rozwiązanie jest wynikiem nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ogłoszonej 17 sierpnia 2018 roku. Według autorów nowelizacji zmiana pozwoli na oszczędności dla około 175 tys. przedsiębiorców.

Jakie są przesłanki skorzystania z preferencyjnych składek ZUS?

Preferencyjne składki ZUS na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będą mogli opłacać przedsiębiorcy, którzy w poprzednim roku kalendarzowym nie osiągnęli przychodu wyższego niż 30–krotność kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku. W roku 2019 maksymalny przychód będzie zatem wynosił 63.000,- złotych (12 x 2.100,- złotych), chyba że w grudniu 2018 roku zmieni się wysokość minimalnego wynagrodzenia.

Jak przedsiębiorca powinien obliczyć powyższy przychód? Przychód o którym mowa w analizowanych przepisach jest tożsamy z przychodem podatkowym. Tym samym jego kwotę należy ustalić na podstawie ksiąg podatkowych prowadzonych przez przedsiębiorcę (w przypadku przedsiębiorców o niskich dochodach co do zasady będzie to książka przychodów i rozchodów). Kwota ta pokrywa się również z tą, która wpisywana jest jako suma przychodu z działalności gospodarczej we właściwej deklaracji podatkowej w związku z rozliczeniem podatku dochodowego (PIT). Na uwadze należy mieć jednak przychód osiągnięty wyłącznie z działalności gospodarczej, z wyłączeniem ewentualnych innych przychodów.

Przykład: Przedsiębiorca osiągnął przychód z działalności gospodarczej w 2018 roku wysokości 60.000,- złotych, oraz z tytułu niezwiązanego z działalnością gospodarczą najmu opodatkowanego na zasadach ogólnych w wysokości 10.000,- złotych. Łącznie przychów wynosi zatem 70.000,- złotych. W takim przypadku ubezpieczony będzie mógł jednak rozliczać składki ZUS na preferencyjnych warunkach. Przychód z jego działalności gospodarczej nie przekroczył bowiem kwoty 63.000,- złotych.

Znowelizowane przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych umożliwiają udzielenie przez Krajową Administrację Skarbową informacji o przychodach ubezpieczonego na żądanie ZUS. Dzięki temu ZUS będzie mógł kontrolować prawidłowość stosowania preferencyjnego sposobu rozliczania składek.

Kto nie rozliczy niższych składek ZUS?

Z preferencyjnych składek ZUS nie będą mogli skorzystać wszyscy przedsiębiorcy spełniający kryterium przychodowe. Ustawa wyklucza taką możliwość m. in. w odniesieniu do osób, które w poprzednim roku rozliczały podatek dochodowy w formie karty podatkowej i korzystały ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT bądź też w poprzednim roku prowadziły działalność gospodarczą przez mniej niż 60 dni w roku kalendarzowym.

Ostatnie wymienione wyłączenie oznacza, że składki ZUS na preferencyjnych warunkach nie mogą być opłacane w roku rozpoczęcia działalności gospodarczej. W takim jednak przypadku nadal możliwe będzie korzystanie z obecnie funkcjonującej możliwości rozliczania przez okres pierwszych dwóch lat działalności gospodarczej obniżonych składek. W praktyce dla przedsiębiorcy będzie to podobne w skutkach jak skorzystanie z najniższej możliwej podstawy wymiaru składek na podstawie nowych przepisów.

Jak obliczyć podstawę wymiaru preferencyjnych składek ZUS?

Podstawa wymiaru preferencyjnych składek ZUS nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego na dany rok kalendarzowy. Nie może być natomiast niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.

Jeżeli kwota minimalnego wynagrodzenia w 2019 roku będzie wynosiła zgodnie z zapowiedzią 2.250,- złotych, to minimalna podstawa nie będzie mogła być niższa niż 675,- złotych. Dolna granica uprawniająca do opłacania preferencyjnych składek jest zatem tożsama z preferencyjną podstawą wymiaru tych składek przez okres pierwszych dwóch lat prowadzenia działalności gospodarczej.

Maksymalna podstawa według danych z tego roku wyniosłaby 2.665,80 złotych (60% z 4.443,- złotych). Dane na rok 2019 nie są jeszcze znane. Tak określana maksymalna podstawa będzie równa minimalnej podstawie obliczenia składek. Oznacza to, że stosowanie omawianej preferencji z punktu widzenia obliczenia wysokości składki będzie zawsze korzystne.

Podstawa obliczenia preferencyjnych składek zależnych od przychodu stanowi kwotę nie niższą niż podstawa wymiary obniżonych składek w pierwszych dwóch latach prowadzenia działalności gospodarczej i nie wyższą niż ogólna, minimalna podstawa wymiaru składek.

Wzór na wysokość podstawy wymiaru preferencyjnych składek ZUS

Wysokość minimalnej podstawy obliczenia podstawy wymiaru składek ZUS obliczana będzie zgodnie z algorytmem określonym w ustawie. Stosunkowo skomplikowany algorytm ustalenia wysokości podstawy wymiaru preferencyjnej składki ZUS jest następujący:

1. Ustalenie wysokości przeciętnego miesięcznego przychodu przedsiębiorcy w poprzednim roku kalendarzowym. Kwotę tą stanowi iloczyn liczby 30 i iloczynu rocznego przychodu z poprzedniego roku (RPr) oraz liczby dni, w których wykonywano działalność (Ld). Wynik należy zaokrąglić do pełnych groszy. Jeżeli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, wówczas wynik zaokrągla się w górę.
2. Określenie wysokości współczynnika (Wsp) niezbędnego do dalszych obliczeń, którego wartość to iloczyn liczby 0,24 i ilorazu przeciętnego wynagrodzenia (PrzWyn) i minimalnego wynagrodzenia w styczniu danego roku (MinWyn). Współczynnik zaokrąglamy do czterech miejsc po przecinku w górę. Jeśli na piątym miejscu po przecinku jest cyfra równa lub wyższa niż 5, w dół, jeśli jest niższa. Kwota tego współczynnika będzie co roku ogłaszana przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
3. Ustalenie iloczynu wartości z punktu 1 i 2. Wynik należy zaokrąglić do pełnych gorszy w ten sposób, że jeżeli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, wówczas zaokrąglamy w górę.

W skrócie można zapisać następujący wzór na wysokość minimalnej podstawy obliczenia podstawy wymiaru składek ZUS na preferencyjnych warunkach:

[30*(Rpr/Ld)]*[0,24*(PrzWyn/MinWyn)].

Przy czym przy obliczeniach trzeba pamiętać o właściwych zaokrągleniach.

***

Podstawa prawna: ustawa z dnia 20 lipca 2018 roku o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę (Dz. U. z 2018 roku, poz. 1577).